Asbest is een verzamelnaam voor mineralen die in de natuur voorkomen. Het is opgebouwd uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. Asbest is veel toegepast in de bouw, tot ver in de jaren ’80. Het materiaal heeft goede eigenschappen: het is sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend, niet-geleidend en het was goedkoop. In Nederland is ruim 80% van het geïmporteerde asbest verwerkt tot asbestcementproducten (zoals golfplaten en waterleidingbuizen). Het grootste deel van deze producten is verwerkt in gebouwen en als daken op schuren.
Het verwerken en bewerken van asbest is sinds 1 juli 1993 verboden in Nederland. Sinds 1 januari 2005 geldt een totaal Europees asbestverbod.
Op de website van InfoMil vindt u verschillende voorbeelden van asbesttoepassingen. Voorbeelden van asbesttoepassingen in en om het huis, kunt u bekijken op de Asbestwegwijzer.
Er bestaan twee soorten asbest: spiraalvormige of serpentijn asbest en rechte of amfibool asbest.
Serpentijn asbest heeft een spiraalvormige structuur met holle vezels. Het materiaal is goed te bewerken en kan gebruikt worden voor uiteenlopende toepassingen. Chrysotiel (witte asbest) is serpentijn asbest en komt voor in ongeveer 90% van de asbesthoudende producten.
Amfibool asbest bestaat uit rechte naaldachtige vezels. Hierin worden diverse soorten onderscheiden, waarvan er in Nederland twee regelmatig zijn toegepast, namelijk Amosiet (bruine asbest) en Crocidoliet (blauwe asbest).
Asbest bestaat uit vezels die zich kenmerken door een zeer grote trekvastheid, slijtvastheid en stijfheid. De bekendste eigenschap van asbestvezels is dat ze bestand zijn tegen hoge temperaturen. Vooral vanwege die eigenschap is asbest in het verleden op grote schaal toegepast als brandwerend materiaal in de bouw en in bijvoorbeeld rem- en frictiematerialen.
Asbestvezels die in de lucht zweven kunnen na inademen diep in de longen doordringen. Deze asbestvezels kunnen, vele jaren na inademing, longkanker, asbestose, mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker) of larynxkanker veroorzaken. De kans om kanker te krijgen door asbest wordt vooral bepaald door de hoeveelheid asbestvezels die iemand heeft ingeademd. Het grootste risico van asbest is aanwezig bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden asbestvezels in de lucht.
Als het asbesthoudende materiaal nog gaaf en onbeschadigd is, is er weinig gevaar. Maar bij beschadigde platen of het ondeskundig verwijderen en/of bewerken van onbeschadigde platen (zoals bijvoorbeeld boren, zagen of reinigen met een hogedrukspuit) kunnen asbestvezels vrijkomen. De vezels zijn onzichtbaar voor het blote oog en het dragen van een eenvoudig mondkapje is niet voldoende om u te beschermen.
Geschat wordt dat 80 procent van alle asbest is toegepast in de bouw en verreweg het meeste in de vorm van asbestcementproducten. Ongeveer 75 procent van de asbestcement golfplaten is toegepast in de agrarische sector. Buiten de bouw is asbest toegepast in remvoeringen en koppelingsplaten van auto's, in treinen, schepen, procesinstallaties, gas- en waterleidingbuizen, wegen, consumentenproducten enz..
vanaf 1 juli 1993 bestaat een totaalverbod op beroepsmatig verwerken van asbesthoudende producten,
inclusief verkopen, importeren, bewerken en opnieuw toepassen.
Sinds 1 januari 2005 geldt een Europees asbestverbod, waardoor het produceren en op de markt brengen van asbesthoudend materiaal is verboden.
Voor een lijst van verbodsdata kunt u de website van InfoMil raadplegen: www.infomil.nl
Tot 1990 werd asbest regelmatig toegepast in en om huizen, vaak in de vorm van asbesthoudend cement. Ook oude huishoudelijke apparaten, zoals strijkijzers, kunnen asbest bevatten. Kijk voor meer informatie op de Asbestwegwijzer.
Als u uw woning of bijgebouw, dat gebouwd is voor 1994, gedeeltelijk of geheel wilt slopen moet u een asbestinventarisatie laten uitvoeren. Uit de inventarisatie blijkt waar zich eventueel asbesthoudende toepassingen bevinden. U mag deze toepassingen niet bewerken en als u deze wilt verwijderen moet u dat in de meeste gevallen door een gecertificeerd bedrijf laten doen.
Asbestvezels zijn voor zover bekend in meer dan 3000 verschillende soorten producten toegepast. Asbest herkennen is niet altijd even gemakkelijk. Is uw woning gebouwd na 1994, dan is er geen asbesthoudend materiaal toegepast. Oudere woningen of bijgebouwen, zoals schuren, kunnen op diverse plaatsen asbesthoudend materiaal bevatten. Denk hierbij aan isolatie van verwarmingsbuizen, isolerend materiaal in de wanden, plafondplaten of golfplaten op het dak.
Aan de buitenkant van een product is meestal niet te zien of het product asbest bevat. Asbest is meestal te herkennen aan de vezelachtige structuur en heeft vaak een witte tot lichtgrijze kleur. Wilt u weten waar u mogelijk asbest in en om het huis tegen kan komen? Kijk dan op de Asbestwegwijzer.
Wilt u zeker weten of er asbesthoudend materiaal aanwezig is in uw woning, neem dan contact op met een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf en laat hen een asbestinventarisatie uitvoeren. U vindt deze bedrijven op de website van de Stichting Certificatie Asbest.
De enige manier om met zekerheid vast te kunnen stellen of een product asbesthoudend is, is met een materiaalanalyse door een laboratorium. Iedereen kan hiervoor een deskundig adviesbureau of een geaccrediteerd laboratorium inschakelen. Aan de buitenkant van een product is vaak niet te zien of het asbesthoudend is.
Asbest in cement: cementplaten met asbest zitten meestal in gevels, het dakbeschot, in en rondom schoorstenen en in of bij cv-installaties. Deze platen zitten vaak op galerijen van flats en als golfplaat op schuren en garages.
Asbest in vinylzeil: in sommige soorten vinylzeil en harde vinyltegels komt asbest voor. Het gaat dan om zeil en tegels gemaakt tussen 1963 en 1983.
Asbest in oude huishoudelijke apparaten: asbest kan voorkomen in oude huishoudelijke apparaten die warmte uitstralen of aan warmte worden blootgesteld. Bijvoorbeeld haardrogers, strijkijzers en warmhoudplaatjes.
Asbest kunt u in twee vormen tegenkomen: hechtgebonden en niet-hechtgebonden (losgebonden) asbest.
Bij hechtgebonden asbest zitten de asbestvezels stevig verankerd in het dragermateriaal. Is het materiaal in goede staat en wordt het niet bewerkt of gesloopt? Dan komen er nauwelijks vezels vrij en levert het geen gevaar op. Hechtgebonden asbest hoeft u meestal niet te laten verwijderen.
Bij niet-hechtgebonden (losgebonden) asbest zitten de asbestvezels niet vast aan het materiaal. De vezels kunnen dan gemakkelijk vrijkomen. Daardoor zijn de gezondheidsrisico’s veel groter en zijn maatregelen nodig.
Of u materialen met asbest in en om het huis moet (laten) verwijderen, hangt af van de staat en soort asbest. Als het asbest vastzit in het materiaal en er niets mee gebeurt, hoeft u dit niet te (laten) verwijderen. Zit het niet vast? Dan moet u het afschermen of (laten) verwijderen.
Met ingang van 1 januari 2025 is het verboden een asbesthoudend dak te hebben op een gebouw. Dat kan ook een klein fietsenschuurtje zijn, of een garage. Het verbod geldt voor alle daken.
Huurt u een woning? Dan is de verhuurder verantwoordelijk voor asbestverwijdering.
Ja, er zijn werkzaamheden aan asbesthoudende materialen die een particulier, onder bepaalde voorwaarden zelf mag uitvoeren. U moet hiervoor tenminste 5 werkdagen van tevoren een sloopmelding doen bij de gemeente.
Deze werkzaamheden zijn:
(* dus niet in kleinere stukken zagen of breken!)
Alle andere werkzaamheden aan asbesthoudende materialen moet u laten uitvoeren door een
gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf. U laat hiervoor eerst een asbestinventarisatie opmaken door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. Deze bedrijven kunt u vinden op www.ascert.nl. Voor de sloopmelding geldt dan een termijn van 4 weken. Overtredingen van deze regelgeving zijn strafbaar.
U moet altijd een sloopmelding doen bij de gemeente als u asbest gaat verwijderen. De gemeente kan u verder vertellen welke voorzorgsmaatregelen u kunt nemen en waar u het asbesthoudende afval kunt inleveren. Ook kunnen zij u vertellen of u het asbest moet laten verwijderen door een gecertificeerd bedrijf of dat u het zelf mag verwijderen.
Bent u eigenaar van het asbesthoudende materiaal? Dan betaalt u de kosten voor het verwijderen zelf. De overheid geeft hiervoor in principe geen subsidie. Mensen met een uitkering kunnen bij sommige gemeenten terecht voor bijzondere bijstand als ze de kosten voor asbestverwijdering niet kunnen betalen.
Met ingang van 1 januari 2016 bestaat de Subsidieregeling verwijderen asbestdaken. Meer informatie vindt u op de website van de RVO.
Als u een woning of bouwwerk van voor 1994 gedeeltelijk of geheel wilt slopen, of wanneer u gaat verbouwen, moet u een asbestinventarisatie laten uitvoeren. Als u asbest wilt laten verwijderen, moet u dat minstens 4 weken voordat de werkzaamheden starten melden bij uw gemeente (meldingsplicht), tenzij het gaat om asbesthoudende producten die u zelf mag verwijderen. Zie hiervoor onder Mag ik zelf asbest verwijderen?
Het kan voorkomen dat uw gemeente aanvullende voorwaarden oplegt die betrekking hebben op het scheiden en afvoeren van het afval. Ook is het mogelijk dat uw gemeente afwijkt van de beslistermijn en toestaat dat binnen de wettelijke termijn van 4 weken gestart mag worden met de gemelde werkzaamheden.
In sommige gevallen is voor het slopen van een pand een omgevingsvergunning nodig: gehele of gedeeltelijke sloop van een beschermd monument of in een beschermd stads- of dorpsgezicht of wanneer het bestemmingsplan dit voorschrijft. Ook wanneer het slopen gepaard gaat met het onttrekken van woningen aan de voorraad door samenvoeging of functiewijziging is daarvoor een vergunning nodig op grond van de Huisvestingswet (artikel 30) en de huisvestingsverordening.
De meldingsplicht geldt altijd voor het verwijderen van asbest. Via de website van het Omgevingsloket online kunt u controleren of u een vergunning moet aanvragen of dat u kunt volstaan met het doen van een melding. U kunt inloggen met uw DigiD.
Als u zelf gaat verwijderen, dus als de verwijdering voldoet aan de uitzonderingregels die gelden voor particulieren en u geen bericht heeft ontvangen van de gemeente dat de sloopmelding niet akkoord is, mag u 5 werkdagen nadat u de verwijdering heeft gemeld bij de gemeente starten met de werkzaamheden.
Bij alle overige werkzaamheden, waarbij asbest wordt verwijderd door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf, mag gestart worden na gemeentelijke goedkeuring. De termijn hiervoor is 4 weken.
De sloopmelding wordt gedaan via de website van het Omgevingsloket online. U kunt het formulier op deze website invullen en het digitaal doorsturen naar de gemeente of u print het formulier en stuurt het op naar de gemeente. Persoonlijk afgeven kan ook. Als burger kunt u inloggen met uw DigiD. Bij elke melding is bepaalde informatie nodig om door de gemeente te worden beoordeeld, denk hierbij bijvoorbeeld aan een duidelijke opgave van het te verwijderen materiaal en de hoeveelheid, gegevens over de locatie etc.. Het kan handig zijn om foto’s van het asbesthoudende materiaal mee te sturen, zodat de gemeente de sloopsituatie beter kan beoordelen.
Wat moet u aangeven in een sloopmelding:
Wilt u weten of en op welke plaatsen asbesthoudend materiaal is verwerkt in uw woning? Neem dan contact op met een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. U vindt deze bedrijven op www.ascert.nl
U kunt gecertificeerde bedrijven vinden op de website van Ascert, www.ascert.nl
Aan het doen van een sloopmelding zijn in principe geen kosten verbonden. Enkele gemeenten heffen echter leges voor een sloopmelding. U kunt deze vraag het beste stellen aan de gemeente.
De verkoper van een huis is niet verplicht het eventueel aanwezige asbesthoudende materiaal te verwijderen. Is de woning gebouwd voor 1994 en weet u niet of er asbest in de woning is verwerkt? Dan kunt u, in overleg met de koper, een asbestinventarisatie laten uitvoeren door een professioneel bedrijf. De nieuwe huiseigenaar betaalt zelf de kosten van de inventarisatie en de verwijdering van asbest. Of u moet afspreken met de koper dat u de kosten op u neemt. Meer specifieke informatie kunt u vinden op de website van de Vereniging Eigen Huis.
Er zijn diverse gemeentelijke en provinciale subsidie mogelijkheden. Neem daarover contact op met uw gemeente.
Landelijk wordt onderzoek gedaan naar een fonds om particulieren en bedrijven tegemoet te komen.
De subsidie die beschikbaar zou zijn tot eind 2019 is inmiddels volledig gebruikt.
Wanneer het gaat om werkzaamheden in het kader van de ‘wijziging’ (verbouw, restauratie, groot onderhoud) van een beschermd monument, is daarvoor soms subsidie beschikbaar en zijn er fiscale aftrekmogelijkheden. Over deze subsidiemogelijkheden kan de gemeente u informeren, terwijl u met vragen over de fiscale aspecten terecht kunt bij de Belastingdienst (0800 – 0543, gratis) of uw belastingadviseur.
Asbest kan kankerverwekkend zijn wanneer asbestvezels vrijkomen en u deze inademt. Dit kan gebeuren als asbest in slechte staat verkeert of wanneer het ondeskundig wordt verwijderd of bewerkt. De meeste nu nog aanwezige asbestvezels zitten vast in een ander materiaal. Zolang hier niets mee gebeurt, is de kans klein dat deze vezels in de lucht komen en schade veroorzaken.
Asbestvezels die in de lucht zweven, kunnen na inademen diep in de longen doordringen. Na vele jaren kunnen deze asbestvezels longkanker of mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker) veroorzaken. Voor zover bekend leidt het inslikken of aanraken van asbestvezels niet tot gezondheidseffecten.
Niet iedereen die asbestvezels inademt, krijgt daardoor kanker. De kans om kanker te krijgen door asbest wordt vooral bepaald door de hoeveelheid asbestvezels die iemand heeft ingeademd. Dit is weer afhankelijk van de hoeveelheid asbestvezels in de lucht en de duur dat iemand deze lucht heeft ingeademd.
Het grootste risico van asbest is aanwezig bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden asbestvezels in de lucht. Dit soort blootstelling vond bijvoorbeeld vroeger plaats in sommige werksituaties, waarbij werknemers jarenlang, dag in dag uit, heel grote hoeveelheden asbest hebben ingeademd
Nee, met medisch onderzoek is het helaas niet mogelijk om:
Kinderen zijn niet gevoeliger voor asbest, maar zijn een risicogroep omdat ze een langere levensverwachting hebben dan volwassenen. Asbest geeft pas 10 tot 60 jaar later gezondheidseffecten en kinderen hebben daarom een grotere kans om gedurende hun leven gezondheidseffecten te ontwikkelen na blootstelling aan asbestvezels.
Heeft u gewerkt met asbest en bent u hierdoor ziek geworden? Dan kunt u mogelijk een vergoeding krijgen voor de schade aan uw gezondheid. Of u in aanmerking komt voor een tegemoetkoming kunt u navragen bij het Instituut Asbestslachtoffers (IAS).
Asbestslachtoffers met de ziekte mesothelioom of asbestose kunnen een financiële tegemoetkoming aanvragen bij het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Het IAS gaat met u na hoe u in contact bent gekomen met asbest. Het IAS adviseert de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over uw recht op een tegemoetkoming. De SVB beslist of u de tegemoetkoming krijgt.
Om een tegemoetkoming te krijgen, moet u aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo mag u nog geen vergoeding voor immateriële schade hebben ontvangen. Op de website van het IAS vindt u alle voorwaarden voor een tegemoetkoming.
Iedereen die door asbest de ziekte mesothelioom heeft gekregen, kan de tegemoetkoming aanvragen. Sinds 1 april 2014 komen ook asbestslachtoffers waarbij asbestose is geconstateerd, in aanmerking voor de regeling Tegemoetkoming Asbestslachtoffers (TAS), wanneer zij aan alle voorwaarden voldoen.
Er zijn 2 regelingen:
De financiële tegemoetkoming is voor 2020 vastgesteld op € 21.269,-. Het bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.
De tegemoetkoming is geen vervanging van een schadevergoeding, maar een voorschot daarop. De SVB probeert de kosten te verhalen op een aansprakelijke partij. Bijvoorbeeld uw (ex-) werkgever. Het voorschot wordt verrekend met de uiteindelijke schadevergoeding.
U vraagt de tegemoetkoming aan via het aanvraagformulier op de website van het IAS.